Geçen haftanın eğlenceli sanat olayı Peter Lik fırtınasıydı.
Peter Lik??i tesadüfen geçen yıl keşfetmiştim: Özetle kendisi Amerika??da onlarca galerisi (kendine ait galerileri) olan Avustralyalı bir manzara fotoğrafçısı. Çektiği fotoğraflar gelişmiş stok fotoğraf düzeyinde: Aşırı derecede renkli bir takım manzara fotoğrafları bunlar. Â Lik çoğu fotoğrafından 950 edisyon yapıyor (evet 950!) ve bunları binlerce dolara satıyor. Dediğim gibi geçen sene kendisini keşfedip şaşırmıştım. İnternet??te biraz arayınca hafif yollu bir ?çarpan? olduğu sonucuna varmıştım.
Elbette bir takım insanlar evlerine ve işyerlerine manzara fotoğrafları asmak istiyor olabilirler. Bunun için onları küçümseyemeyiz ve kızamayız. Bu amaç için de Lik??in fotoğrafları uygun olabilir. Bana göre de fazla renkli ve cilalılar ama yine de yaptığı işi tamamen küçümsemek yanlış olur. O fotoğrafları çekmek epey emek isteyen bir şey ve Instagram??da filtrelere abanmak kadar kolay değil ama yine de şişirilmiş bir fiyat politikası olduğu açıktı ve kendisine ?master photographer? demesi ilginç gelmişti.
Şuradaki videodan Peter??in nasıl biri olduğunu görebilirsiniz. Kendini çok önemsese de bence sevimli sayılabilir.
Bu tuhaf Avustralyalı geçen hafta dünyanın en pahalı fotoğrafını satmış olduğu haberiyle sanat dünyasını karıştırdı. Böylece Andreas Gursky??nin ?Rhein II? adlı fotoğrafı 4.5 milyon dolarlık rekoru kaybetmiş oluyordu.
Gursky??nin ifade ettiği her şeyin tam tersi olabilecek birinin bu seviyede iş satması sanat dünyasının kabul edemeyeceği bir şeydi. Şu yazıda Guardian??ın sanat eleştirmenlerinden biri Lik??in ?Otel kalitesindeki? fotoğrafının 6.5 milyon dolar etmesiyle dalga geçti ve fırsat bu fırsat deyip ?fotoğrafın zaten sanat olmadığını ve hiç bir zaman olamayacağını? yazıverdi. Sonra başka bir Guardian yazarı buna cevap verdi ve ?Fotoğraf sanattır, sanat kalacaktır? şeklinde bir slogan attı. Martin Parr ?Lik??in ticari olarak başarılı olduğunu? kabul etse de ?sanat dünyasında asla yeri olmadığını? belirtti (Parr en fazla 7000 pound??a fotoğraf satabiliyormuş)
Özetle yıllardır duymadığımız ?fotoğraf sanat mıdır?? saçmalığı yeniden gündeme geldi (Yıllar önce Nazif Topçuoğlu ?İyi Fotoğraf Nasıl Oluyor Yani?? adlı kitabında ?Bu soru lisanen yanlıştır? diyerek konuyu kapatmıştı aslında.) Ayrıca sanatın parayla ilişkisi tekrar karman çorman oldu.
Her ne kadar ben de Lik??i bir sanatçı olarak görmesem de bu konu tartışılırken bir süredir gözlediğim sanat dünyasının temel hastalığı yeniden dikkatimi çekti: Sanat dünyasında ?güzel? en korkulan şeydir. Bir ?iş? (biliyorsunuz her sanat ürünü bir ?iştir?!) eğer biraz renkliyse veya grafik olarak çekiciyse yandığınızın resmidir. Dekoratif olmak en büyük günahtır! Oysa örneğin Gursky??nin işleri de bir noktada son derece grafik ve dekoratif. Şahsen ben evimde bir Gursky olsun isterdim ama 4.5 milyon dolarım olmadığı için bu hevesimden vaz geçmek durumundayım : )
Bir küratör bana da ?işleriniz çok güzel, bu kötü bir şey? demişti bir seferinde.
Bütün bu garabeti bir yana bırakırsak fotoğrafın ve genel olarak sanatın zor durumda olduğunu kabul etmemiz gerek. Lik bence değersiz olsa da sanat dünyasının da ondan çok farklı olduğunu düşünmüyorum. Aslında konu bir iktidar mücadelesinden başka bir şey değil: Martin Parr ve (onun içinde olduğunu gururla söylediği ?sanat dünyası?) aslında ?zamanın ruhunu biz belirleriz ve neyin sanat olup neyin olmadığına biz karar veririz? demek istiyor. Lik ise büyük olasılıkla bununla hiç ilgilenmiyor ve aslında bence dalga geçiyor (doğrusu satışın gerçek olduğunu bile sanmıyorum).
Lik??in fotoğrafları değersiz ve klişe olabilir ama aynı şekilde ?sanat? sayılan bir çok fotoğrafın da benzer şekilde klişe olduğunu unutmamak gerek. Bunların tek farkı Lik??in tam tersi yönde olmaları: Renkleri özellikle soluk, grafik olarak bilinçli olarak özensiz, sosyal meselelerle fazla ilgili ve aslında bir şey dermiş gibi yapıp hiç bir şey demeyen bir sürü fotoğraf var.
Ne yalan söyleyeyim iki tarafın da karşısında olmakla birlikte Lik bana bütün ticari manipülasyonuyla daha Amerikan, daha saf ve samimi geliyor. Parr??ın küstahlığı veya Lik??in umarsızlığı?¦ Hangisini seçerdiniz?
Son yorumlar